Son yıllarda birçok kripto varlık şirketinin iflas etmesi veya kullanıcılarının büyük mali kayıplara uğraması ile sonuçlanan yasal düzenlemelerin yeknesak ve hukuki belirlilik ilkesinin eksikliğinin yaşandığı ilgili pazarda çözüm arayışları devam ediyor.  Bu çözüm arayışı kapsamınd düzenleyici ve denetleyici çevrelerde, kripto piyasalarında gerçekleştirilen faaliyetler ile geleneksel finansın düzenleyici ve mali gücünden alınacak desteği içine alan TradFi[1] ile eşleştirilmesi ve ardından kriptoyu düzenlemek için benzer yol gösterici ilkelerin kullanılması, faaliyet ve varlık temelli yaklaşımların birleştirilmesi önermesi ciddi şekilde konuşulmaktadır.

Bu önermenin finansal faaliyetlerin düzenlenmesinde tutarlılık sağlayacağı ve mevcut düzenleyici çerçevelerin özündeki politik hedeflerin desteklemeşine yardımcı olacağı değerlendirilmektedir. Örneğin; TradFi dünyasında iki önde gelen Fransız yatırım bankası Credit Agricole CIB ve İsveç bankası SEB, dijital tahviller için blok zincir tabanlı bir platform geliştirmeye karar verdi[2]. Bunun gibi örnekler sorumlu aktörlerin düzenleyici uyum ve gözetim konusunda yenilik yapmasına olanak tanıyacaktır. Bu yaklaşımın bilinen zorluklarından biri, kriptodaki faaliyetler ve varlıklar ile bunların TradFi muadilleri ve ilgili yasal dayanaklar arasında uygun bir eşleme oluşturmaktır. Çeşitli düzenleyiciler, örneğin, sabit coinlerin bankalar, ödeme sistemleri veya banka dışı (örneğin banka dışı ödeme hizmeti sağlayıcıları) olarak lisanslanıp düzenlenemeyeceğini değerlendirmektedir. Bir diğer zorluk ise yaptırımdır. Bunun için, düzenlemeye giriş noktası olarak uygun kuruluşların belirlenmesi gerekmektedir.

Kripto piyasalarında bu yaklaşımın doğrudan uygulanabilmesi, net referans noktaları olmadığı için zorluk taşımaktadır. Bununla birlikte, bir DeFi protokolü üzerinde fiili kontrol uygulayan kuruluşlar (ve kişiler) faydalı bir başlangıç noktası olabilir. CeFi'de, sabit coinler ve platformlar gibi varlıkların daha geleneksel yapısı göz önüne alındığında, elbette sorun daha kolaydır. Ancak varlıklar tanımlanabilse bile, en azından başlangıçta standart düzenleme ve denetleme araçlarına daha az uygun olabilirler.

Bununla birlikte, mevcut merkezi finansal sistemin modası geçmiş düzenleyici modellerini, çok farklı işleyen merkezi olmayan kripto projelerine uygulamaktan kaçınmak her paydaşın mutabık bir şekilde masaya oturmasının ilk koşulu olmalıdır. Zira; merkezi bir bakış açısı ile gerçekleştirilecek düzenlemeler en sonunda blokzinciri teknolojisinin varlık nedenini ortadan kaldırarak “aracı”yı zorunlu olarak oyuna dahil edecektir[3].

SONUÇ

Son olayların gösterdiği gibi, bazı kripto varlık kuruluşları TradFi'ye katılmanın ön koşulu olan temel muhasebe, kurumsal yönetim, uyum ve kontrol işlevlerinden yoksundur. Kripto dünyasının hedeflenen özelliklerine ve her bir önlemin göreceli etkinliğine bağlı olarak, tek başına veya birlikte, yetkililer belirli yasakları, sınırlamayı ve düzenlemeyi birleştirebilirler. Örnek olarak, TradFi ve kripto arasında köprü kuran bazı aracılar düzenleme altına alınabilir. Kriptonun diğer bölümleri bir kontrol altına alma stratejisinin parçası olarak izole edilebilir.

Kripto varlık piyasasında esas alınacak temel nokta, regülasyonların oluşturulmasında merkezi bir bakış açısı yerine kripto varlık pazarında faaliyet gösteren şirketlerin yöneticilerine ya da hisse sahiplerine kendine özgü normları da içine alacak şekilde katı güven veya güvenlik gereklilikleri ile finansal piyasalarda faaliyet gösteren tüzel kişiliklere uygulanan hukuka benzer düzenlemeler oluşturulmalıdır.

Hem kripto varlık hem de merkezi finans dünyasından ilgili tüm taraflar önce çerçeveler ve ortak bir sözlük üzerinde anlaşmalı, ardından standartlar ve kurallar oluşturmalıdır. Tarafların ontolojik sebeplerine doğrudan müdahalesine izin vermeyecek yaklaşım esas teşkil etmelidir.

[1] TradFi veya Geleneksel Finans, ana akım finansal sistemini ifade etmekle kurumların faaliyet gösterdiği bir ağdır. Örneğin bazı kurumlar arasında bankalar, hedge fonlar veya aracı kurumlar yer almaktadır. TradFi, yüksek derecede merkezileşme, kontrol ve perakende yatırımcıların ihmal edildiği, Otomatik Piyasa Yapıcılığına (AMM'ler) katılımın veya flexUSD gibi araçlarla ticaret şirketine yatırım yapmak gibi kripto piyasasında sunulan birçok finansal hizmet ile karakterize edilir.

[2]https://www.coindeskturkiye.com/sirketler/tradfi-bankalari-dijital-tahvil-ticareti-platformu-icin-bir-araya-geliyor-4058, E.T:18.04.2023

[3]https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2022/09/Point-of-View-Defi-Tradfi-must-work-together-Michael-Casey, E.T:24.04.2023