Dijital Türk lirası ilk testini tamamladı, WhatsApp ödeme almaya başladı, Mercedes'ten parmak izi tabanlı ödeme hizmeti hayata geçirildi. 2023 yılının ilk çeyreği ulusal ve uluslararası pazarda ödeme hizmetleri ve finansal teknolojiler alanında oldukça hızlı başladı. FinTech dünyasındaki en sıcak gelişmelere gelin hızlıca göz atalım.

2022’nin son günlerinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından “Dijital Türk Lirası”nın kullanımına ilişkin basın duyurusu yayımlandı[1].

 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (“TCMB”) tarafından 29 Aralık 2022 tarihinde yayımlanan duyuru ile, TCMB tarafından yürütülenDijital Türk Lirası Projesi’nin birinci faz çalışmaları kapsamında, Dijital Türk Lirası Ağı üzerindeki ilk ödeme işlemlerinin başarılı bir şekilde gerçekleştirildiği bildirilmiştir. İlgili duyuruda, dar kapsamlı ve kapalı devre pilot uygulama testlerine, dağıtık defter teknolojilerinin ödemeler ekosistemlerinde kullanımı ve anlık ödeme sistemleri ile entegrasyonu gibi konulardaki testlere 2023 yılının ilk çeyreğinde de devam edileceği belirtilmiştir. 2021 senesinde, imzalanan mutabakatlar sonucunda “Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu” oluşturmuştu.

TCMB tarafından “Ödeme Hizmetlerinde Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Rehber” yayımlandı[2].

Açık bankacılık; müşterinin açık rızası dâhilinde finansal sistemdeki verilerin belirlenen düzenlemelere uygun bir şekilde Arayüzler (Application Programming Interface, API) aracılığı ile üçüncü taraf hizmet sağlayıcıların erişimine açılması olarak ifade edilmektedir. TCMB tarafından yayımlanan rehber ile, Hesap Bilgisi Hizmeti Sağlayıcısı ve Ödeme Emri Başlatma Hizmeti Sağlayıcısı olmak üzere Ödeme hizmetleri veri paylaşım servisleri kapsamında iki tür Ödeme Hizmeti Sağlayıcı bulunduğu ifade edilmiştir. 

Hesap Bilgisi Hizmeti Sağlayıcısı,Ödeme Hizmeti Kullanıcısının (ÖHK) farklı Hesap Hizmeti Sağlayıcılar (“HHS”) nezdindeki hesaplarının bilgilerini derleyerek anılan bilgileri ÖHK’ya tek bir uygulamadan çevrimiçi platformlarda sunarken, Ödeme Emri Başlatma Hizmeti Sağlayıcısı (ÖBHS) ise ÖHK’nin talebi üzerine ÖHK’nin HHS’de bulunan ödeme hesabından ödeme işlemi başlatacaktır.

C. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi tarafından “2022 Türkiye Fintek Ekosistemi Durum Raporu” yayımlandı[3].

2022 fintek raporunda genel hatlarıyla “rakamlarla fintek ekosistemine”, “regülasyon ortamı” ve “startupların gelişimi” mercek altına alınmıştır.

İlgili raporda 2022 senesinin dikkat çekici başlıkları aşağıdaki gibidir:

•Türkiye’deki Lisanslı E-Para ve Ödeme Kuruluşu Sayısının Aralık 2022 tarihi itibarıyla toplam 74 olarak belirtilmiştir.
•Dijital bankacılık yönetmeliği yürürlüğe girmiştir.
•Ödemeler Alanında Sunulan İş Modellerinin Ödeme Hizmeti Türleri ile İlişkilendirilmesine İlişkin Rehber yayımlanmıştır.
•Açık bankacılık uygulamaya geçmiştir.
•İlk dijital banka kuruluş izni verilmiştir.
•7412 sayılı İstanbul Finans Merkezi Kanunu yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir.
•2023 yılında Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının da FAST Sistemine doğrudan katılımı sağlanacağı bildirilmiştir.

Rapor, fintek ekosisteminin geleceği ve sektör öncülerinin fintek görüşleri ile sona ermiştir. Finans ofisi, fintek ekosistemine yönelik ilk raporunu 2021 senesinde yayımlamıştı.

Yeni düzenleme ile birlikte, uzaktan kimlik tespiti yöntemleri ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler için de kullanılabilecektir[4].

Nisan ayında Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelikte yapılan değişiklik ile, gerçek kişilere ek olarak müşteri kimliğinin doğrulanması amacıyla uzaktan kimlik tespiti yöntemleri ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler için de kullanılabilecektir.

Uzaktan kimlik tespitinde müşteriye ilişkin esaslar, uygulanacak yöntemler ve müşterinin tanınması kapsamındaki diğer tedbirler ile uzaktan kimlik tespiti yapılabilecek diğer işlem türlerini belirleme noktasında Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.

İlgili değişiklik ile birlikte, MASAK Sıra No: 19 Tebliğinde de müşteri tanımı değiştirilerek ticaret siciline kayıtlı tüzel kişilerin de kapsam dahiline alınması gerekecektir.

Brezilya’daki yerel küçük işletmecilerin, sohbet platformu Whatsapp üzerinden ödeme alabilmesine, kullanıcıların alışveriş yapabilmesine izin veren sistem devreye girdi.

Sohbet platformu Whatsapp’ın duyurduğu dijital ödemeler özelliği ile, kullanıcılar sohbetten ayrılmadan para gönderebilecek, işletmelerden alışveriş yapabilecek, mağazanın kataloğunu inceleyebilecek.

Visa ve Mastercard ağlarında yer alan Banco do Brasil, Nubank ve Sicredi tarafından verilen banka ve kredi kartları ile ödeme yapmanın mümkün kılındığını belirten Whatsapp, ileride daha fazla iş ortağıyla birlikte çalışmayı hedeflediklerini ifade ediyor. WhatsApp’taki ödemeler özelliğinin kişilerin güvenliği düşünülerek Facebook Pay tarafından sağlandığı, yetkisiz işlemleri engellemek için altı haneli özel bir PIN kodu ya da parmak izi kullanılması gerektiği işaret ediliyor. Ödemeler özelliğinin yalnızca Brezilya için sunulduğunu belirten uygulama tarafından, ilerleyen zamanda bu özelliği herkese ulaştırmayı hedefledikleri aktarıldı[5].

Konuya derinlemesine bakıldığında; Whatsapp'ın ödeme hizmetleri girişimi ve ilk faaliyetlerinin 2019 yılına dayandığı görülmektedir. Bölgesel anlamda Whatsapp ödeme hizmetleri önce Hindistan'da kısa bir süre içinde de Brezilya’da tanıtıldı. Ancak Whatsapp’ın bu girişimine hükümetler tarafından  gecikmeden regülatif engeller getirildi. Özellikle Hindistan Merkez Bankası tarafından lisans hususunda ve Rekabet Kurumu bakımından ise çeşitli alanlarda faaliyet engelline takılan Whatsapp ödeme hizmetleri, “Big Tech” olarak bilinen teknoloji dünyasının başrol şirketlerinin finans piyasasında hakim gücü olma potansiyelinden ötürü de faaliyetlerinde aksamalar yaşadı.

Özetle; bu gelişmeler Big Tech şirketlerinin finans ekosisteminde yarattığı potansiyel riskler ve düzenleyici denetleyici otoritelerin kontrolcü yaklaşımları ekseninde incelendiğinde Whatsapp ödeme hizmetlerinin dünyanın birçok yerinde tartışmaya açık olduğu söylenebilir. Bu bilgiler ışığında  Türkiye’deki benzer gelişmeleri takipte kalmakta fayda görülmektedir.

Lüks sınıf araç markası Mercedes-Benz bazı ülkelerde araç içinde parmak izi tabanlı ödeme sistemini başlattı.

Fintech İstanbul’un haberine göre, Mercedes Pay+ sistemi ile, bazı ülkelerde parmak izi sensörü kullanılarak yakıt alımı, Mercedes me Store’da dijital hizmetler veya donanım yükseltmeleri gibi konularda ödeme yapılmasına olanak sağlanıyor.

Visa kredi kartı ya da banka kartı sahipleri ödeme yapabilmek için Mercedes me hesabına bağlayarak ya da MBUX ile araçta Mercedes pay+’i etkinleştirerek kullanabiliyor[6].

Kısa Kısa:

•Mastercard 1 Ocak 2028 itibarıyla sadece geri dönüştürülmüş kartlar sunacağını duyurdu[7].

•United Payment Gürcistan’da ödeme hizmeti lisansı alan ilk Türk fintek oldu[8]. 

•31 Mart 2023 tarihli 32149 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu(“BDDK”) Kararı ile T.O.M. Türkiyenin ilk dijital perakende bankası oldu[9].

[1] Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, “Dijital Türk Lirasının Kullanımına İlişkin Basın Duyurusu”, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyurular/Basin/2022/DUY2022-55, (E.T. 17.04.2023).

[2] Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, “Ödeme Hizmetlerinde Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Rehber”, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/d60cc679-ce04-4941-b310-b3788b6f3540/Odeme+Hizmetlerinde+Veri+Paylasim+Servislerine+Iliskin+Rehber.pdf?MOD=AJPERES (E.T. 17.04.2023).

[3] 2022 Fintek raporu için bkz. https://www.cbfo.gov.tr/sites/default/files/docs/2023-03/fintek-durum-raporu-2022_v0.9_digital_lowsize_ayrisayfalar-compressed.pdf, (E.T. 18.04.2023).

[4] İlgili mevzuat düzenlemesi için bkz. 5 Nisan 2023 tarihli, 32154 sayılı Resmi Gazete; https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/04/20230405-17.pdf, (E.T. 19.04.2023).

[5] İlgili duyuru metni için bkz. https://blog.whatsapp.com/bringing-payments-to-whatsapp-for-people-and-small-businesses-in-brazil?fbclid=IwAR3P8jG29ZDILtr60q68qzj9s-PPkvowYZTsa0z67vOqikMqJJmyYgb0JOw&lang=tr, (E.T. 18.04.2023).

[6]  Detaylı bilgi için bkz. https://fintechistanbul.org/2023/03/13/mercedes-benz-parmak-izi-sensoru-ile-arac-icinde-odeme-donemini-baslatti/, (E.T. 19.04.2023).

[7] Detaylı bilgi için bkz. https://fintechistanbul.org/2023/04/10/united-payment-gurcistanda-odeme-hizmeti-lisansi-alan-ilk-turk-fintek-oldu/

[8] Detaylı bilgi için bkz. https://fintechistanbul.org/2023/04/07/mastercard-1-ocak-2028-itibariyla-sadece-geri-donusturulmus-kartlar-sunacak/

[9] 31 Mart 2023 tarihli 32149 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan karar için bkz. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/03/20230331-8.pdf.